Statpeden ulmieguvvie 2012-2016

Dah veanhtadimmieh Statpedese, mah leah buerkiestamme 3. kapihtelisnie Statpeden stilleme, lea dïhte byjjes våarome etaaten barkose. Daate lea dïhte våarome juktie dejtie fïerhtenjaepien dahkoesoejkesjidie darjodh, guktie Statped ulmide jaksa mah leah etaatese bïejeme.

Jis edtja evtiedimmine lyhkesidh, dellie ij leah nuekies byjjes sjæjsjalimmiej jïh bïhkedassi mietie barkedh. Orre öörnedimmie jïh orre dïenesjeprofijle sijhtieh haestedh dejtie tseegkeme sisnjelds kultuvride Statpedesne. Goh akte bielie evtiedimmie- jïh jarkelimmiebarkoste, dle naan perspektijvh sijhtieh viehkiehtidh barkoem vuejnedh aktene gemtebe ektiedimmesne. Daate sæjhta viehkiehtidh kultuvrem bigkedh sisnjielisnie, jïh Statpedem evtiedidh goh dïenesjedeallahtæjja.

Juktie dam buektiehtidh sïjhtebe fokusem utnedh Statpedese aktene siebriedahkeperspektijvesne, aktene utnijeperspektijvesne jïh goh akte jieniebistie aktöörijste aktene råajvarimmiesvaalhtesisnie.

Statpeden barkoe edtja mïelem utnedh, jïh aktem joekehtsem darjodh siebriedahkese. Ööhpehtimmie lea akte dejstie vihkielommes biehkijste mijjen tryjjessysteemesne. Mijjieh edtjebe viehkiehtidh guktie vihkeles siebriedahkeulmieh dennie nöörjen tryjjesstaatesne rïektes sjidtieh. Mijjen råålla daennie ektiedimmesne lea viehkiehtidh guktie lïerehtimmie lea hijven jïh naemhtie sjïehteladteme guktie fïereguhte learohke maahta sov nuepieh jïh talentem nuhtjedh siebriedahken ovmessie sijjine.

Statpeden utnijh ovmessie ulmieh utnieh sijjen jieliedidie. Jeenjesh sijhtieh jollebe ööhpehtimmiem vaeltedh, mearan mubpieh sijhtieh aelkedh barkedh. Muvhtide almetjidie ulmie sæjhta lissiehtamme jieledekvaliteete årrodh.

Daajroe utnedh utnijedåehkien ovmessie ulmiej bïjre lea vihkeles Statpeden barkose.

Jis edtja perspektijvh utnedh mah leah vijriesåbpoe goh mijjen jïjtse dïedtesuerkie, dellie daerpies mijjieh jeatjah suerkiejgujmie barkebe ihke mijjen utnijh edtjieh sijjen ulmieh jaksedh. Bïevn. St. 18 (6.4.2) dam tjïerteste.

Jeatjah nasjovnaale våaroehtamme suerkieh mah leah sjyöhtehke Statpeden barkose leah gaskem jeatjah:

• Fokusem utnedh tjïrrehtimmiem lissiehtidh dehtie 13-jaepien lïerehtimmeste, jïh vaeniedidh dejtie mah jåarhkeööhpehtimmiem orrijieh (v.g. Ny Giv).
• Reerenasse barkoestrategije
• Åejvieladtji fokuse dåaresthprofesjovnelle laavenjostose

Akte nasjovnaale ulmie tjïrrehtimmiem maadthlïerehtimmesne lissiehtidh, jïh vaeniedidh dejtie mah jåarhkeööhpehtimmiem orrijieh. Statped edtja, goh akte sjïerepedagogeles dåarjoedïenesje, viehkiehtidh hijven dïenesjh evtiedidh, jïh reaktoe viehkiem vedtedh dan varke gåarede. Statped edtja akte tjïelke aktööre årrodh dennie byögkeles tjiehtjielisnie dennie sjïerepedagogeles faagesuerkesne.

Reerenassem barkoestrategije vuesehte lea daerpies aktine tjarke barkojne juktie jienebh almetjh nuelelen 30 jaepieh fasseldidh, mah nåakebe funksjovnevoetem utnieh. Fokuse joekoen bïejesåvva noeri vööste mah lea ööhpehtimmien jïh barkoen gaskesne. Fasseldimmiedaltese daan dåahkan lea stabijle vuelege orreme, aaj gosse konjunktuvrh leah hijven. Statped lea akte bielie reerenassen strategijeste akten jienebefaageles dïenesjeprofijlen tjïrrh, buerebe bïevnesh jïh akte hijven laavenjostoe utniji bïjre dennie tjïelten, fylhkentjïelten jïh staateles dïenesjeabparaatesne.

Bïevn St. nr 13 vuesehte ihke daerpies aktine elliesåbpoe jïh iktedamme barkojne suerkiej, dïenesji jïh faagebyjresi dåaresth. Akte vuekie guktie maahta daam haestemem dåastodh lea vielie dåaresthprofesjovnelle laavenjostoe. Statped edtja viehkiehtidh barkoevuekieh jïh struktuvrh evtiedidh mah aktem vielie dåaresthprofesjovnelle laavenjostoem sjugniedieh. Vihkeles biehkieh lea almetjehealsoebarkoe, heerredimmie jïh aareh råajvarimmieh ektiedahkoereformesne . Raeriestimmie akten orre almetjehealsoelaakese tjïelkelaakan vuesehte daerpies aktine dåaresthfaageles laavenjostojne.

Akte utnijeperspektijve sæjhta jiehtedh utniji daerpiesvoeth dïhte våarome sjædta dïenesjh evtiedidh.

Statpeden utnijeperspektijve visjovnine åtna Seamma-aarvoe jïh haalveme. Utnijh Statpeden dïenesjijstie edtjieh seahkarimmiem jïh jååhkesjimmiem dåårjedh. Statped edtja aktem almetjevuajnoem utnedh mij almetjereaktide jïh almetji seamma-aarvojde seahkere .

Ööhpehtimmien jïh barkoen tjïrrh almetjh evtiesuvvieh, orre daajroeh åadtjoeh jïh sijjen identiteetem nænnoestehtieh mubpiejgujmie ektine. Ööhpehtimmien jïh barkoen tjïrrh fïerhte almetje vielie faamoem jïh stuerebe frijjevoetem åådtje jïjtje veeljedh maam edtja jieliedisnie darjodh, jïh stuerebe nuepieh åadtjoeh meatan årrodh demokrateles prosessine jïh siebriedahken jieliedisnie. Ööhpehtimmielaake feerhmemem jïh aareh råajvarimmieh åtna goh vihkeles prinsihph . Seammavyörtegs lïerehtimmie ij leah akte lïerehtimmie mij lea seammaplïeres, men akte lïerehtimmie mij krööhkeste learohkh leah joekehts. Lïerehtimmie edtja feerhmeles årrodh. Feerhmemeprinsihpe sæjhta jiehtedh lïerehtimmie lea gaajhkesidie, ovjearohke maehtelesvoetijste jïh nuepijste.

Prinsihpen aajkoe inkluderingen bïjre lea hoksedh dan jeenjesh goh gåarede maahtoeulmide jeksieh Maahtoelutnjemen learoesoejkesjevierhkesne, jïh gaajhkesh aktem faageles evtiedimmiem åadtjoeh mij lea sjïehtedamme fïereguhten nuepide.

Akte maana mij funksjovneheaptoeh åtna, jallh stoerre jïh gellielaaketje learoetsagkesh, eejhtegidie jïh åerpienidie lissie haestemh vedtieh aarkebiejjien, jïh gosse maanagïertesne jïh skuvlesne aelkieh jïh viehkieabparaatem dååste.

Jïjnjh eejhtegh dååjrieh maanah eah nuekies viehkiem åadtjoeh. Jïjnjh eejhtegh jiehtieh dah tuhtjieh sertiestimmieh leah gïerve, jïh iktedimmie dej ovmessie suerkiej gaskem tsööpkesåvva, guktie eejhtegh jïjtje tjuerieh iktedæjjine årrodh.

Akte vihkeles bielie jarkelimmeste lea sjïehteladtemem eejhtegidie nænnoestehtedh buerebe lïerehtimmien tjïrrh, buerebe iktedamme dïenesjh jïh aelhkebelaakan Statpedem jaksedh.

Laavenjostoe utnijesiebriejgujmie lea vihkeles jis utnijh edtjieh damtedh dej mïele govlesåvva. Jarkelimmieboelhken sijjieh evtiesuvvieh juktie utniji mïelh govledh dovne nasjovnaale jïh regijovnaale daltesisnie. Lissine sæjhta maereles årrodh aktine systeemine juktie utniji mïelh govledh mij lea ektiedamme dejtie Statpeden govhte tjïertestamme faagesuerkide.

Statpedesne tjïerteste maanah, noerh jïh geerve almetjh sjïere lïerehtimmiedaerpiesvoetigujmie goh utnijh. Eejhtegh maanide jïh noeride lea dïejvesen utnijh sisnjelen.

Utnijh Statpeden dïenesjh åadtjoeh tjïelti jïh fylhkentjïelti tjïrrh. PP-dïenesje lea åajvahkommes dïhte iemie lïhtse Statpeden jïh utnijen gaskem.

Tjïelth, fylhkentjïelth, healsoeinstitusjovnh jïh jeatjah profesovnelle dïenesjevedtijh neebnesuvvieh goh laavenjostoeguejmieh jïh aktöörh råajvarimmiesvaalhtesisnie.

Råajvarimmiesvaalhtese edtja barkoejoekedimmiem buerkiestidh aktööri gaskem fïerhten utnijen bïjre.

Utnijem jarngese bïejedh sæjhta jiehtedh utnijen daerpiesvoeth dïhte våarome sjædta juktie dïenesjidie evtiedidh. Dïhte sæjhta jiehtedh Statped aaj tjuara daajroem utnedh dïenesji bïjre mejtie utnije jeatjah suerkine daarpesje, goh lïerehtimmesne.

Statped aktem guhkies aerpievuekiem åtna dagkeres aktivyöki barkose. Tjuara hijven ektiebarkoemaallh åvtese lutnjedh, jïh dejtie åehpies darjodh abpe seabran. Ektiebarkoem aaj tjïelkeste St.bïevn 18.

Statped jïh tjïelth jïh fylhkentjïelth joekehtslaakan laavenjostoeh. Akte fåantoe maahta årrodh tjïelth nuekies maahtoem utnieh juktie jïjtje årroji daerpiesvoeth gorredidh. Akte jeatjah fåantoe maahta årrodh daajroe fååtese Statpeden dïenesji bïjre. Dan åvteste akte ulmie Statped sov råållam tjïelkeste goh akte sjïerepedagogeles dåarjoedïenesje, mij lea almetjen jïh systeemen vööste stuvreme. Rïektesisnie sæjhta jiehtedh akte tjïelkebe barkoejoekedimmie dan gietskies PP-dïenesjen jïh Statpeden gaskem. Akte tjïelke systeeme guktie edtja barkojde gïetedidh jïh latjkoeh darjodh tjïeltigujmie sijhtieh vihkeles biehkieh årrodh daennie tjïelkestimmesne.

Maahta joekoen vihkeles årrodh varke jïh aelhkie Statpeden dïenesji gåajkoe båetedh faagesuerkiej sisnjeli, juktie fïerhten utnijem guhkiebasse dåarjoehtidh. Dejnie aamhtesinie gusnie Statped meatan sjædta åvtelen dïhte gietskies PP-dïenesje, dellie dah suerkieh edtjieh laavenjostoem tseegkedh dan varke gåarede juktie dïedtem jïh barkoejoekedimmiem tjïelkestidh juktie utnijem guhkiebasse dåarjoehtidh.

Akte vuesiehtimmie maahta faalenasse årrodh eejhtegidie akten maanese aktine aadtjen vueptiestamme govlemeteehpeminie.