Statpeda ulmmegåvådus 2012-2016

Statpeda sebrudakdahkamus le viehkedit jut máná, nuora ja ållessjattuga sierralágásj åhpadimdárboj bessi dåjmalattjat åhpadussaj, bargguj ja sebrudakiellemij oassálasstet.

Statpeda dåbddomerka galggi liehket tjielgga sierrapedagogalasj profijlla ja tjielgas dievnastusá. Barggo galggá mánájgárddeláhkaj, åhpadimláhkaj ja ållessjattukåhpadimláhkaj tjanáduvvat.

Statped tjuovvol St. died. nr. 18 (2010– 2011) Oahppam ja aktisasjvuohta dán ulmmegåvådusá baktu mij vuoset gæjnov åvddålijguovlluj gitta 2016 rádjáj.

Ulmmegåvådus gåvvit åvddånahttemav mij galggá dáhpáduvvat mierreduvvam Statpeda nuppástuhttemin. Ulmmegåvådus tjielgat bargov nasjonála ja aktasasj ásadusá vuosstij, ja le álggon gå galggá hámev ja sisanov vijddásappot plánit.

Ulmmegåvådus galggá vuodon jahkásasj juollodumgirjijda1 guovlojda, ja tjielgat makkir vuorodime galggi dagáduvvat. Ulmmegåvådus galggá sihkarasstet jut nuppástuhttembarggo sjaddá tjielgas Statpeda addnijda, barggijda ja aktisasjbarggoguojmijda.

Statped le suohkanijda ja fylkkasuohkanijda sierrapedagogalasj doarjja, ja le åvdemusán sierrapedagogalasj fáhkasuorgij bieljedibme, tjalmedibme, giella/hålla, vuojŋŋamvihke mav oadtjum le, moattelágásj oahppam-gássjelisvuoda ja bielje- ja tjalmedibme åvddånahttemin. Fágajgasskasasj perspektijvan galggá Statped viehkedit buorre fálaldagáv fállat juohkka ájnna addnáj.

Addnij guovdátjin vuoset Statpeda visjåvnnå “Avtaárvvusasjvuohta ja stáddim” gæjnov hiebaduvvam ja sebradahtte åhpadibmáj mánájda, nuorajda ja ållessjattugijda gejn li sierralágásj åhpadimdárbo. Jus addne galggi bessat dievnastusájda gå dajt dárbahi de le ájnas tjielgadit Statpeda rollav viehkediddjen aktan moadda iehtjádij dán sebrudakdahkamusán. Mij sihtap lahka aktisasjbargov addneorganisasjåvnåj váj sihkarasstep Statped sjaddá ásadus mij le addnij dárbojda hiebaduvvam.

Statpedan le vuorjjás máhtudahka oahpponævvosuorgen mánájda, nuorajda ja ållessjattugijda gej li sierralágásj åhpadimdárbo.

Boahtte jagijda sjaddá guovdásj ássjen álkkádusteknologijav adnuj válldet ja åvddånahttet váj ájnegis addnáj ávkken sjaddá.

Sihtap gijttet gájkajt gudi li ietjasa ájádusájt buktám dán ulmmegåvådusá hábbmidijn.

Dálla báhtsá ájnnasamos barggo, namálattjat ulmmegåvådusáv adnuj válldet navti jut konkretiseri ja jåhtuj biedjá dahkamusájt ma aktan vájkkudi jut Statped aneduvvá tjielggasin, vuojnnusin ja dádjadahtte.

St. died. nr. 18 gåvvit Statpeda nuppástuhttemav. Ájnas vuolggasadje diedádussaj le Midtlyng-nammadusá oajvvadus. Nammadusá mandáhtta lij guoradallat gåktu máhttá buoredit åhpadimfálaldagájt mánájda, nuorajda ja ållessjattugijda gudi sierralágásj viehkev ja dårjav dárbahi. Guovdásj ássjij gaskan lidjin gåktu dahkamusá ja barggojuohkem Statpeda åssudagáj ja pedogalasj-psykologalasj dievnastusá (PP-dievnastusá) gaskan juogeduvvin.

St. died. nr. 18 tjuovvol Midtlyng-nammadusá oajvvadusáv, gånnå Statpeda máhtudakguovdátja javllin dárbo le tjielgadit makkir bagádallamav ja dårjav Statped galggá ja bierri fállat, ja majt mánájgárdde, skåvllå ja PP-dievnastus ietja bierriji várajda válldet.

Gå suohkana ja fylkkasuohkana viehkev ádnu de dát álu guosská mánájda ja nuorajda gejn li moattelágásj dárbo avta bále. Åvddåla li suohkana ja fylkkasuohkana moadda guovdátjij guládallam bagádallama åvdås. Midtlyng-nammadusá mielas dát fálaldakstruktuvrra ittjij heva hieba várajda váldátjit mánájt ja nuorajt moattelágásj dárboj. Navti vuojnijma dárbov Statpedav nuppástuhttet váj ållit ålleslasj giehtadallamij ja tjoahkkidum dievnastusfálaldahkaj.

Statpeda nuppástuhttema vuolggasadje máhttá gåvviduvvat dáj dárboj:

• suohkana ja fylkkasuohkana galggi avtaárvvusattjat bessat Statpeda dievnastusájda («lagábun»)
• tjielggasappot diehtet gudi li Statpeda addne
• tjielggasap strategija gåktu galggá sierramáhtov åvddånahttet ja ávkástallat
• tjielggasap vuorddemusá Statpedaj goalmát linja dievnastussan
• tjielggasap profijlla addnijda ja barggijda

Statpeda sebrudakdahkamus le viehkedit jut máná, nuora ja ållessjattuga sierralágásj åhpadimdárboj bessi dåjmalattjat oassálasstet åhpadibmáj, bargguj ja sebrudakiellemij.

Statped galggá liehket suohkanijda ja fylkkasuohkanijda doarjjan, ja galggá åvdedit sierrapedagogalasj fáhkasuorgijt tjalmedibme, bieljedibme, moattelágásj oahppamgássjelisvuoda, giella/hålla, vuojŋŋamvihke mav le oadtjum ja tjalme- ja bieljedibme.

Dát galggá viehkken buorre sierrapedagogalasj fálaldahkaj juohkka addnáj. Åhpadusláhka ja liehket suohkanijda ja St. died. 18 le Statpeda dåjma vuodon. Diedádusá kap. 6.2.2 tjielggi Statpeda guokta oajvvedahkamusá:

1. Statped galggá suohkanijt ja fylkkasuohkanijt viehkedit oahppolága mærrádusájt ållidit mij guosská avtaárvvusasj, hiebadum ja sebradahtte åhpadimev fállat mánájda, nuorajda ja ållessjattugijda gejn li sierralágásj dárbo. Statped galggá dievnastusájt fállat sihke ájnegis ulmutja ja systema dásen.
2. Statped galggá sierrapedagogihka fáhkasuorge máhtudagáv åvddånahttet ja dokumenterit, gaskostit ja implementerit práksis- ja dutkamvuododum máhtov.

Stuorradigge le guorrasam dájda gålmå ulmijda majt St. died. 18 le Statpeda gáktuj mierredam:

Ulmme 1: Statped le tjielgas dievnastusfáladiddje sierrapedagogalasj dårjas suohkanijda ja fylkkasuohkanijda. Statped fállá dievnastusájt sihke ájnegisá ja systema dásen, ja gájka suohkana ja fylkkasuohkana bessi avtaárvvusattjat Statpeda dievnastusájda.

Ulmme 2: Statpedan le sierramáhtto sierrapedagogalasj fáhkasuorgijn, ja galggá dåjmalattjat dáj suorgij máhtov gilvvet. Ulmme 3: Statpedan le strategija gånnå vuorot makkir suorgijn galggá dutkat ja åvddånahttet (DjÅ), ja le universitehtajda ja allaskåvlåjda aktisasjbarggoguojmme.

Ásadussan galggá Statped liehket tjielgas, vuojnnusin ja dádjadahtte, ja dát galggá vuojnnut Statpeda árvojn; sajenis, vieledibme ja kvalitehtta.

Ådå Statped organiseriduvvá niellja fágajgasskasasj guovlojda (nuortta, gassko, alle ja oarjjelulle), ja oajvvekontåvrråj manna le koordinerijiddje doajmma guovdásj fágalasj dåjmajda, rijkkavijddásasj háldaduslasj dåjmajda, oahpporessursaj doajmma ja åvddånahttem ja skåvllådoajmma.

Guovlo li sæmmiláhkáj organiseriduvvam sihke fágalasj ja háldaduslasj dåjmaj gáktuj. Juohkka guovlon galggá máhtudahka Statpeda guhtta fáhkasuorgijn;

• tjalmedibme
• bieljedibme
• moattelágásj oahppamgássjelisvuoda
• giella/hålla
• vuojŋŋamvihke mav le oadtjum
• tjalme- ja bieljedibme.

Fáhkaåssudagáj låhko ja stuorrudahka målssu guovlos guovlluj. Statped nuorttan galggá sierra rijkkavijddásasj åssudahka tjanádum sáme sierrapedagogalasj doarjjaj (SEAD).

Statped lij åvddåla organiseridum lågenanavta iesjrádálasj máhtudak-guovdátjijda maj lidjin máhtudahka vissa fáhkasuorgijn. Rievddama maŋŋela galggi Statpeda bargge fágajgasskasasj guovllobirrasin barggat. Identitehtta målssu ietjas guovdátjis ådå organisasjåvnnå-struktuvrraj. Dát merkaj åvdep namá guovdátjijda gáhtu.

Åvdep barggamvuoge hásstaluvvi, ja ådå ásaduvvi. Fágajgasskasasj birrasa åvddånahttem manná nav jut joarkká ja ásat fágalasj arenajt rijkkadásen ja guovlo dásen. Gå ienebut dåjmajt aktij tjoahkki de le dat aj viehkken jut ålles Statped sæmmi guovlluj åvddån. Návti addne ja aktisasjbarggoguojme diehti ienebut mav mijás máhtti vuorddet. Statped galggá vuojnnut avta etáhttan tjielgas profijlajn ja dåjmaj lándav miehtáj.

Fágajgasskasasj guovlo galggi viehkken váj organiserim tjielgaduvvá, nanos fáhkabirrasa hábbmiduvvi ja jut fáhkasuorge koordineriduvvi sisŋeldahttjat guovlojn ja guovloj gaskan. Oajvvekontåvrå ja fágajgasskasasj guovloj ásadibme galggá vaddet tjielggasap gåvåv, buorep stivrrimvejulasjvuodajt ja máhttelisvuodav jådediddjedåjmav åvddånahttet ålles Statpedav. Moadda iesjgeŋgalágásj guovdátjij diehti de ij le dav dálátjij nahkam.

Statped galggá suohkanijt ja fylkkasuohkanijt doarjjat ietjasa bargojn mánáj, nuoraj ja ållessjattugij gejn li sierralágásj åhpadimdárbo. Navti le Statped oasse åhpadussuorges.

Ådå doajmma galggá ådå dievnastusprofijlav ásadit. Statpeda dåbddomærkka galggá tjielgas sierrapedagogalasj profijlla ja tjielgas dievnastusá. Mánájgárddeláhka ja åhpadimláhka galggi bargo vuodon.

Fágajgasskasasj guovloj ásadibme galggá sihkarasstet addnijda avtaárvvusasj dievnastusájt. Addne gudi dav dárbahi galggi vijdes fágajgasskasasj láhkáj dievnoduvvat. Desik gájka guovlo li fágajgasskasasj birrasijt ásadam, hæhttu Statped koordinerit fáhkaulmutjij anov guovloj rastá. Návti galggi addne dåbddåt sij várajda váldeduvvi, ja jut oadtju riekta fálaldagáv ájge bále.

Statped galggá ienebut gå åvddåla bærrájgæhttjat jut ájnegis addne le guovdátjin máhtudaklåpptimijn skåvlåjn, mánájgárdijn ja PP-dievnastusán. Danen galggá suohkanijt/fylkkasuohkanijt viehkedit dárbulasj máhtudagáv tsieggit. Dát gájbbet ålleslasj systemav gåktu suohkanijt ja fylkkasuohkanijt galggá máhtudagáj doarjjot.

Statped galggá ásadit ådå nasjonála vuogijt gåktu åhtsåmusájt ja dahkamusájt giehtadallá. Suohkana ja fylkkasuohkana li iesjgeŋgalágátja, ja dajn li iesjgeŋga dárbo. Statped galggá oahpásmuvvat suohkanijda ja fylkkasuohkanijda iesjgeŋga guovlojn, ja galggi sjiehtadallat aktisasjbargguj mij le suohkanij ja fylkkasuohkanij dárbojda hiebaduvvam.

Buojkuldahka fágajgasskasasj aneduvvá ja dádjaduvvá moatte láhkáj iesjgeŋga aktijvuodan. St. died. 18 le tjuovvovasj dádjadus vuodon:

Fágajgasskasasj mierkki duola dagu

• sierramáhtudahka iesjgeŋga árbbedábálasj fáhkasuorgijn
• buktet iehtjádij siegen barggat
• vijdes systemmáhtudahka
• fágaj rastá aktan barggat
• ietjá stáhta ásadusáj siegen barggat

Vuorddemusá Statpedaj, ma li gåvviduvvam 3. kapihttalin Statpeda dahkamus, le etáhta dåjma formálalasj vuodo. Dát le álggon gå galggá jahkásasj doajmmaplánajt dahkat váj Statped ållit ulmijt ma li etáhttaj mierreduvvam.

Jus galggá åvddånimijn vuorbástuvvat de ij la nuoges formála mærrádusáj ja fievrridimij. Ådå organiserim ja ådå dievnastusprofijlla sjaddá hásstet Statpeda sisŋeldis kultuvrajt ma juo li ásaduvvam Statpedan.

Oassen åvddånahttem- ja nuppástuhttembargos li muhtem perspektijva viehkken dåjmav vijddásap aktijvuohtaj biedjat. Dá li viehkken sisŋeldis kulturtsieggimij ja váj åvddånahttá Statpedav dievnastusfáladiddjen.

Váj dáv nahkap ållidit galggap fokuserit Statpedaj sebrudakperspektijvan, addneperspektijvan ja akta moattet oassálasstijs doajmmariggasin.

Statpeda barggo galggá vuojnnut ja sebrudagáv viehkedit. Åhpadus le mijá álkkádussystema ájnnasamos åsij gaskan. Mij galggap viehkedit váj ájnas sebrudakulme vuona álkkádusstáhtan ålliduvvi. Dán aktijvuodan le mijá duogen viehkedit váj åhpadibme le nav buorre ja hiebaduvvam váj juohkkahasj máhttá adnuj válldet ietjas potensiálav ja talentav sebrudagá iesjgeŋga arenajn.

Statpeda addnijn li iesjgeŋga ulme ietjasa iellemij gáktuj. Moaddásijn le ulmme alep åhpadusáv gadtsat, madi iehtjáda sihti barggat. Muhtema sihti buorep iellemav. Diehtet addnejuohkusij ájggomusáj birra le ájnas Statpeda bargguj.

Gå miján li perspektijva ma manni vijddásappot gå ietjama vásstediddje suorgge, de dat gájbbet ietjá ásadusáj siegen barggap váj addne galggi ietjasa ulmijt ållidit. St. died. 18 (6.4.2.) dáv dættot. Ietjá nasjonála vuoroduvvam oase ma guosski Statpeda bargguj, li duola dagu:

• Vuorodit jut ienebu galggi 13-jahkásasj åhpadimev tjadádit, ja binnedit joarkkaåhpadusá ieritgahttjamav (duola dagu Ny Giv).
• Ráddidusá barggostrategija
• Oajválattja vuorodi fágajgasskasasj aktisasjbargov

Nasjonála ulmme le ienebu galggi vuodoåhpadusáv tjadádit, ja binnedit joarkkaåhpadusá ieritgahttjamav. Statped mij le sierrapedagogalasj doarjjodievnastus galggá viehkken buorre dievnastusájt hábbmit, ja riekta láhkáj dåmadit nav árrat gå vejulasj. Statped galggá liehket tjielgga aktørra almulasjvuodan sierrapedagogihka fáhka suorgen.

Ráddidusá barggostrategija vuoset dárbbo le aktan rahtjap váj ienebu nuorajs vuollel 30 jage gudi li doajmmahiereduvvama bargov oadtju. Galggá sierraláhkáj vuorodit nuorajt gudi li skåvlås båhti ja li bargojt åhtsåmin. Dán juohkusin le guhkev juo læhkám navti jut e bargojt oattjo, vájku buorre ájge li ekonomijan. Statped le oassen ráddidusá strategijas fágajgasskasasj dievnastusáj, buorep diedoj ja buorep aktisasjbargo baktu addnij gáktuj suohkanij, fylkkasuohkanij ja stáhta dievnastusfáladiddjij gaskan.

St. died. nr. 13 vuoset dárbbo le ienep ålleslasj ja koordineridum bargos suorgij, dievnastusáj ja fáhkabirrasij rastá. Akta vuohke gåktu dáv hásstalusáv máhttá tjoavddet, le ienep fágajgasskasasj aktisasjbarggo. Statped galggá viehkken barggamvuogijt ja struktuvrajt ásadit massta ienep fágajgasskasasj aktisasjbarggo sjaddá. Álmmukvarresvuodabargo, hieredime ja ára rahtjastime vuorodibme li guovdásj oase aktidallamådåstusás. Ådå álmmukvarresvuodalága oajvvadus tjielggasit javllá man ájnas le fáhkasuorgij rastá aktan barggat.

Addneperspektijvva mierkki addne dárbo li álggo gå galggá dievnastusájt åvddånahttet.

Statpeda addneperspektijvva le vuododam visjåvnå nali mav lip gåhttjum Avtaárvvusasjvuohta ja buktem. Statpeda dievnastusáj addne galggi vásedit sij vieleduvvi ja dåhkkiduvvi gå midjij båhti. Statpeda vuodon galggá almasjvuojnno manna almasjrievtesvuoda ja ulmutjij dásseárvvo vieleduvvi.

Åhpadime ja bargo baktu bessi ulmutja åvddånit, ådå máhtov gadtsat ja ietjas identitehtav nannit iehtjádij siegen. Åhpadibme ja barggo vaddá ájnegis ulmutjij ienep fámov ja ienep friddjavuodav ietja válljit majt sihtá iellemin, ja navti soajttá ienebut oassálasstá demokráhtalasj prosessajda ja sebrudakiellemij.

Åhpadimlága vuodon li sebradahttem ja árra barggo vuodulasj prinsihpa. Avtaárvvusasj åhpadibme ij le åhpadibme mij le sæmmi lágásj, valla åhpadibme mij vuohtuj válldá oahppe ælla sæmmilágátja. Åhpadibme galggá liehket sebradahtte. Sebradahttemprinsihppa mierkki åhpadibme le gájkajda, vájku man ålov máhtti ja gåsstå båhti.

Sebradahttema prinsihpa ulmme le sihkarasstet jut nav ålos gå vejulasj ålliji máhttoulmijt Máhttolåpptima oahppoplánan, ja jut gájka oadtju fágalasj åvddånahttemav mij le juohkka ájnegisá vejulasjvuodajda ja ævtojda hiebaduvvam.

Mánná guhti le doajmmahiereduvvam jali gejn li vijdes ja moattelágásj oahppamgássjelisvuodam, buktá æjgádijda ja oarbbenijda duodde hásstalusájt árkkabiejven ja gå mánájgárddáj, skåvllåj ja viehkediddje ásadusájda galggá.

Moadda åvdåstiddje vásedi mánná ij oattjo nuoges viehkev. Moaddása javlli åhpadime målssoma li gássjela, ja jut iesjgeŋga ásadusáj koordinerim le nievres, váj åvdåstiddje ietja hæhttuji koordinerit.

Ájnas oasse nuppástuhttemis le nannit åvdåstiddjij hiebadimev buorep åhpadime, buorep koordineridum dievnastusáj baktu ja jut álkkebut Statpedaj bæssá.

Addneorganisasjåvnåj aktisasjbarggo le ájnas váj buorre addneoassálasstemav åttjut. Målssomájgen galggap åvddånahttet addneoassálasstema arenajt sihke rijkka- ja guovllodásen. Duodden luluj vuogas muhtem systemajn oassálasstema gáktuj mij le tjanádum dajda gudá fáhkasuorgijda ma li Statpeda dåjman.

Statpedan tjielggiduvvi máná, nuora ja ållessjattuga sierralágásj åhpadimdárboj addnen. Mánáj ja nuoraj åvdåstiddje li aj addne.

Addne bessi Statpeda dievnastusájda suohkanij ja fylkkasuohkanij baktu. PP-dievnastus le åvdemusát luondulasj tjanos Statpeda ja addne gaskan. Suohkana, fylkkasuohkana, varresvuodaásadusá ja ietjá profesjonella dievnastusfáladiddje li aktisasjbarggoguojme ja doajmmariggasin.

Doajmmarikkas galggá gåvådit majt juohkka ájnna oassálasste doajmmariggasin galggá dahkat.

Addnev guovdátjij biedjat mierkki addne dárbo sjaddi vuolggasadje gå galggá dievnastusájt åvddånahttet. Dat mierkki Statpedan aj galggá máhtto ietjá dievnastusáj birra majt addne soajttá dárbaj duodden åhpadibmáj.

Statpeda le guhkev juo návti barggam. Buorre buojkulvisá dákkir aktisasjbarggomodellajs galggi åvddån viettjaduvvat váj organisasjåvnnå ietján dajda oahpásmuvvi. Aktisasjbarggo tjielggiduvvá aj St. died. 18:en.

Aktisasjbarggo Statpeda ja suohkanij ja fylkkasuohkanij gaskan tjadáduvvá moatte láhkáj. Ihkap suohkana e iesj nagáda viesádij dárbojt ållidit. Jali ihkap e rat diede Statpeda dievnastusáj birra. Danen le ulmme Statped tjielgat ietjas rållav sierrapedagogalasj doarjjadievnastussan ájnegis ulmutjij ja systebmaj buorren. Praktihkan dát mierkki tjielggasap dahkamusjuohkem bájkálasj PP-dievnastusá ja Statpeda gaskan. Tjielgas systebma dahkamus-giehtadallama ja sjiehtadusáj gáktuj suohkanij lulujin ájnas oase dát tjielgadimes.

Árrat ja álkket bessat Statpeda dievnastusájda iesjgeŋga fáhkasuorgijn soajttá viehka ájnas gå galggá ájnegis addnijt tjuovvot. Ássjijn gånnå Statped oasev válldi åvddål bájkálasj PP-dievnastus, galggi guojme nav jåhtelit gå vejulasj aktan barggát váj tjielgat man åvdås juohkkahasj vásstet ja bargojt juogadit ma guosski addne tjuovvolibmáj.

Buojkulvis dán aktijvuodan soajttá liehket fálaldagá æjgádijda gudi áttjak li ájttsam sunnu mánná le bieljedibme.

St. died. 18 gåvvit gålmmå strategijajt ma vuosedi hásstalusájt ja vejulasjvuodajt åhpadussysteman mij guosská gåk giehtadallá dajt måttijt mánájt, nuorajt ja ållessjattugijt gejn li sierralágásj åhpadimdárbo. Strategija li vuodon gå galggá gåvådit Statpeda ulmijt, dåjmajt ja makta doajmmi.

Árra rahtjam le åhpadime vuodulasj prinsihppa. Tjielggasap barggojuogadibme Statpeda ja suohkana jali fylkkasuohkana dievnastusáj gaskan le ækton jus riektá máhtudahka galggá riekta sajen riekta ájggáj. Statped galggá suohkanij ja fylkkasuohkanij bargov doarjodit, ja galggá viehkedit váj máhtto låpptån mánájgárdijn, skåvlåjn ja PP-dievnastusán.

Statped galggá organiseriduvvat navti váj fáhkabirrasa buorebut aktan barggi, ja navti DjÅ-barggo ållåsit åvddån. Statped galggá viehkken åvddånahttet máhtov mij juo gávnnu, ja jåhtuj biedjat dutkamav ja åvddånahttemav ådå dárboj milta. Tjoahkkidum nasjonála ásadus mierkki álkkep le vuojnnet mij dáhpáduvvá ja máhtudagáv åvddånahttet ulmij milta.

Statped le organiseridum fágajgasskasasj guovlojda ma galggi fállat buorre koordineridum dievnastusájt suohkanijda ja fylkkasuohkanijda. Addnijn li iesjgeŋga dárbo Statpeda máhtudagás. Dát gájbbet struktuvrajt ja barggamvuogijt ma sihkarassti ålleslasj giehtadallamav.

Statpeda nuppástuhttem le kvalitehttaådåstus man boados maŋenagi sjaddá ådå dievnastusprofijlla hiebaduvvam dajda dárbojda ma dárbahuvvi. Nuppástuhttema diehti galggap aj oadtjot dåbmarap sisŋeldis háldadusáv. Gå Statped fágajgasskasasj guovlojda organiseriduvvá, de navti nanni máhttelisvuodajt systemáhtalattjat ja ålleslattjat barggat. Návti dievnastusájt dåbmarahttá ja dievnastusá bárráni.

Tjielgadit aktijvuodav ulmij, dåjmaj ja båhtusij gaskan galggá viehkken váj bæssá vuorodit ja gaskostit man guovlluj le barggamin nuppástuhttema ájggudagán. Tabellan li nammaduvvam muhtem båhtusa majt vuorddep, ja da li nammaduvvam vuorddemussan St.died. 18.

Statped le árrat nuppástuhttemijn. Danen ij galga båhtusij ulmijda ilá luohtedit. 2013 tjadá galggap muhtem prosessajt tjadádit ma galggi tjielgadit gåvådum båhtusijt, ja navti soajttá duollistip dalloj.

Tabælla mij tjuovvu, vuoset Statpeda ulmijt ja dajt båhtusijt majt dajs vuorddep. Ulme li gåvviduvvam St. died. 18. Dåjma ma ulmijda li tjanáduvvam gåvåduvvi jahkásasj juollodimgirjijn guovlojda.

Statped le tjielgas dievnastusfáladiddje sierrapedagogalasj dårjas suohkanijda ja fylkkasuohkanijda. Statped fállá dievnastusájt sihke ájnegisá ja systema dásen, ja gájka suohkana ja fylkkasuohkana bessi avtaárvvusattjat Statpeda dievnastusájda.

Båhtusa

• Suohkana ja fylkkasuohkana dåbddi Statpedav organisasjåvnnån, ja dajt dievnastusájt ma fáladuvvi.
• Addne dåbddi dievnastussaj bessi ja dat gávnnu gå dárbahi.
• Æjgáda galggi liehket jasska sunnu mánná oadtju dav viehkev mav dárbaj, ja jut sunnuj gulldal, ja sunnu vásádusá galggi vieleduvvat.
• Statped buktá riekta dievnastusájt, nav árrat gå vejulasj, ja ájge bále.
• Statped le tjielgas dievnastusfáladiddje.
• Tjielggasap dahkamus- ja åvdåsvásstádusjuohkem PP-dievnastusá ja Statpeda gaskan.
• Viehkedit jut ienebu nahki joarkkaåhpadusáv tjadádit, ja jut ienebu bessi oahpov gadtsat ja barggat.
• Addnij iellemav buoredit (navti jut addne potensiálav åvddånahttá).

Statpedan le sierramáhtto sierrapedagogalasj fáhkasuorgijn, ja galggá dåjmalattjat dáj suorgij máhtov gilvvet.

Båhtusa

• Statped le tjielggasap aktørra mij vuojnnu sierrapedagogalasj fáhkasuorgen guovlon ja rijkkadásen.
• Dárbulasj sierrapedagogalasj dievnastus fáladuvvá gånnå PP-dievnastusán ietjanis ij le máhtto.
• Addne dåbddi álkkebut bessi Statpeda sierramáhttuj.
• tatped bisot ja åvddånahttá sierrapedagogihkalasj sierramáhtov.
• Statpedaj åhtsi åhttse gejn li alla fágalasj máhtudahka

Statpedan le strategija gånnå vuorot makkir suorgijn galggá dutkat ja åvddånahttet (DjÅ), ja le universitehtajda ja allaskåvlåjda aktisasjbarggoguojmme.

Båhtusa

• DjÅ-strategija diehti le Statpeda dutkam- ja åvddånahttembargon ålleslasj gåvvå ja stivrrim.
• Statped viehket dutkam- ja åvddånahttembargon Statpeda fáhkasuorgijn.
• Universitehta ja allaskåvlå adni Statpedav buorre aktisasjbarggoguojmmen.
• DjÅ-doajmma laset máhtov Statpeda fáhkasuorgijn.
• DjÅ-doajmma le viehkken máhttolåpptimij oahpposuorgen.

Statpeda nuppástuhttem le prosæssa mij galggá vihpat, ja danna li moadda oase. Danen le ájnas bisodit fokusav nuppástuhttema ájggomussaj, ja dåjma ulmijda, váj barggo åvddån jåhtå.

Gå galggá Statpedav nuppástuhttet åvddålijguovlluj de galggá sierraláhkáj vuorodit jut Statped

• le tjielgas fágalasj viehkke mánájgárden ja åhpadimen
• le nasjonála doajmma gånnå le tjielgas dievnastusprofijlla
• le sajenis addnijda, vájku dal gåggu årru
• le organisasjåvnnå man kultuvrra le rabás, vuogas ja sebradahtte
• vuorot jådediddje rållav ja buorre jådediddje juohkusav
• sebradahttá åsijt váj prosessa åvddåni
• le dåjmalasj fágalasj åvddånahttemin rijkkadásen ja rijkajgasskasattjat
• adnuj válldá ja viehket jut ådå oahppamressursa ja ådå álkkádusteknologija åvddånahteduvvi
• li systema, fágalasj ja háldaduslasj, ma sihkarassti «ruoppsis hárpov» ålles doajmmariggasin

Álkkádusteknologija ij le gávnne, ájnat politihkalasj visjåvnnå. Visjåvnnå le jut álkkádusteknologija galggá almulasj dievnastusfáladimev ådåstuhttet ja dåbmarahttet. Buojkuldahka álkkádusteknologija sierrapedagogihka aktijvuodan gåbttjå gájka ådå elektråvnålasj buvtajt ja mediajt (dagu internæhtta) ma åbbålattjat li anon sebrudagán, valla ma aj máhtti sierrapedagogalasj dåjmajn aneduvvat.

Statpeda nuppástuhttem le gåvviduvvam kvalitehttaådåstussan. Lågenanakta iesjrádálasj máhtudakguovdátjijt tjoahkkit niellja fágajgasskasasj guovlojda vaddá vejulasjvuodav háldaduslasj ja sisŋeldis systemajt dåbmarahttet ja koordinerit. Dáv galggá jahkásasj doajmmaplánajn vuorodit. Ulmme le háldadusáv dåbmarahttet váj bæssá ienep ressursajt vuododoajmmaj ja addnijda biedjat.

Ájnas le tjielgadit dåbmarahttema ulmme le aj guovloj kvalitehtav buoredit navti jut tsieggi nannusap fáhkabirrasijt háldadusán. Buojkulvisá suorgijs majna galggá barggat, li

• ekonomija, bálkká ja ruhtalåhko
• IKT
• HR ja bargge
• doajmmastivrrim
• åbmudagá ja oasstem
• arkijvva

Statpeda nuppástuhttemin sjaddá guládallambarggo viehka ájnas, sihke sisŋálattjat ja ålgoldis.

Statped galggá ráhtjat alla guládallamfágalasj profijla vuoksjuj. Dåjma tjoahkkidum diehtojuohkem- ja guládallamfágalasj ressursa navti aktiduvvi váj máhttá guovloj ja dásij rastá barggat.

Oajvvekontåvrrå oadtju redaktørraåvdåsvásstádusáv gájka guládallamkánalaj åvdås.

Guládallama gáktuj galggá Statpeda nuppástuhttem tjuovvovasj láhkáj vuojnnut:

• Aktisasj guládallamstrategija ja pládna gåvvit Statpedav rabás etáhtta masi bæssá.
• Visuála profijlla ådå aktisasj logojn ja aktisasj giellaprofijlajn mierkki ulmutja Statpedav ienebut dåbddi
• Addne ja mierredum ulmmejuohkusa álkket bessi guoskavasj diedojda.
• Guládallamkánala li sihke sisano ja teknihka gáktuj integreridum, ja da li vuogas láhkáj hábbmiduvvam aj sidjij gejn li sierralágásj dárbo.